Męskość to dla wielu przedstawicieli „pierwszej płci” temat wstydliwy. Zażarte ataki na system patriarchalny przeprowadzane przez przedstawicielki drugiej fali feminizmu doprowadziły do sytuacji, w której dominujący maskulinizm jawi się jako powód do zażenowania. Pytanie, w jakim stopniu rewolucja feministyczna zabiła mężczyznę, w jakim zaś wyzwoliła jego prawdziwe, nieskalane fałszywym bohaterstwem i agresją oblicze, zdaje się nie przynosić jednoznacznej odpowiedzi. Faktem pozostaje jednak, że owa wyzwoleńcza, genderowa fala, jaka przeszła przez obszar postrzegania ról płciowych, pozostawiła po sobie głębokie, choć nie zawsze uświadomione szramy. „Dlaczego jest tak, że kiedy dominująca męskość staje się widoczna, jest widoczna jako zraniona?” pyta Sally Robinson. Sam fakt owego zranienia nie powinien dziwić – to bodajże naturalna konsekwencja każdego społecznego przesunięcia relacji władzy – zastanawia jedynie jego podmiot. Czy jest nim faktyczna tożsamość współczesnego mężczyzny, czy też zraniony jest jedynie kulturowo-historyczny konstrukt „męskości” – ów pancerz, który przez stulecia obrastał każdego człowieka jeśli tylko urodził się mężczyzną? I wreszcie: czy jednoznaczne rozgraniczenie na prawdziwą, pierwotną tożsamość płciową i narzucony kulturowo gender jest naprawdę tak niepodważalne, jak twierdzi to większość autorek feministycznych? Postpatriarchalna trauma zdaje się karmić lękiem przed czymkolwiek, co choć mgliście może przywodzić na myśl powrót do genderowego ancien regime’u. Stąd niedaleko już do przekonania, że tożsamość mężczyzny może wznosić się tylko na dwóch możliwych fundamentach – dominująco-patriarchalnym (opcja negatywna) lub feministycznym (opcja pozytywna), przy czym ten ostatni zakłada nierzadko pozbawienie męskiego „ja” ze wszystkich tradycyjnie przypisywanych mu atrybutów, stworzenie substytutu męskości w postaci tożsamości metroseksualnej, czy wręcz homoseksualnej, stanowiącej idealny antytetyczny wzorzec wobec tradycyjnego status quo. Trudno się dziwić, że podobne założenia powodują u wielu mężczyzn lęk i niechęć. Czy jednak jesteśmy skazani na czarno-białe rozróżnienia? Proces przedefiniowania kulturowych konstruktów zarówno męskości, jak i kobiecości, zdaje się dziś już czymś naturalnym, nie podlegającym dyskusji – pytanie jednak, czy musi on przebiegać jedynie w wyznaczonych z góry kierunkach?
 Projekt „Żebro Ewy? Potencje męskości” stanowi próbę pochwycenia i zbadania owego wciąż niepewnego gruntu, jaki stanowią kierunki kształtowania się współczesnej męskiej tożsamości. Podejmowane do tej pory w obszarze sztuki próby zmagania się z istotą  męskości – uderzająco rzadkie w porównaniu z wszechobecną tematyką kobiecości – przeprowadzane są zazwyczaj z perspektywy stricte feministycznej, owocującej apriorycznymi konkluzjami. Nasza inicjatywa nosi natomiast cechy projektu artystyczno-badawczego. Naszemu zgłębianiu tematyki męskości we wszelkich jej przejawach – społecznej, seksualnej, politycznej, rodzinnej – towarzyszyć będą realizacje zaproszonych do współpracy artystów-mężczyzn, w których dokonają rozpoznania swojej sytuacji jako przedstawicieli „płci dominującej” w warunkach przedefiniowania ról płciowych. W projekcie weźmie udział 16 twórców: Wojciech Ćwiertniewicz, Michał Dudek, Marek Janiak, Bartłomiej Jarmoliński, Grzegorz Kowalski, Piotr Kurka, Przemysław Kwiek, Artur Malewski, Oiko Petersen, Jan Piekarczyk, Robert Rumas, Daniel Rumiancew, Jan Rylke, Adam Rzepecki, Piotr Sakowski i Wojtek Tymicki. Niekonwencjonalna strategia kuratorska, opierająca się na realizacjach wyłącznie artystów płci męskiej, ma na celu przeprowadzenie swoistej „analizy odśrodkowej”– to sami mężczyźni będą udzielali odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące własnej tożsamości uwarunkowanej wieloma, poddawanymi obecnie rewizji, czynnikami, Podejmowane przez artystów działania będą próbą ustosunkowania się do schizofreniczności obecnej sytuacji historycznej, wyznaczającej mężczyznom mniej jasno zdefiniowane miejsce niż dotychczas oraz aktem bezpośredniego, jednostkowego starcia się z „demonami męskości”, jej mitami, obciążeniami, ale tez wyzwaniami... W którą stronę zmierza przedefiniowanie męskiej tożsamości? W jakim stopniu stanowi ono szansę, a w jakim zagrożenie? Czy zamiast o „męskości” powinniśmy mówić o „męskościach”? W projekcie staramy się unikać stereotypowych klisz, łatwych, zabarwionych ideologicznie wypowiedzi. Zależy nam na zbliżeniu się do istoty zjawiska, które, mimo swojej wielowiekowej dominacji w kulturze europejskiej, wciąż jest terenem niezbadanym. I, wbrew powszechnym opiniom, bardziej niż kobiecość stanowi „drugą płeć”.

Gabriela Jarzębowska, Eva Milczarek

Patroni medialni projektu:
Gazeta Wyborcza, Arteon, Obieg, Format,  Artmix, Pogranicza, Puzdro, TVP Szczecin, PR Szczecin, Echo Szczecina
Projekt został objęty honorowym patronatem Prezydenta Miasta Szczecina.